Thiếu thốn trong thời gian vợ yêu mang thai, cậu con rể bị cám dỗ bởi má vợ yêu quá trẻ
Ngay đến các loại vật chất có vẻ rắc chắc, trong đó có thân xác của bạn, gần 100% thế tích của chúng là khoảng không trống rỗng – khoảng cách giữa các nguyên tử vô cùng rộng, lớn hơn so với kích thước của chúng. Toàn bộ cốt tủy của đời sống Thiền là bước dọc theo bờ mé của cái Bây giờ - hiện trú toàn triệt đến mức không vấn đề gì, không đau khổ nào, không sự việc gì không phải thuộc bản tính của con người bạn lại có thể tồn tại bên trong bạn được. Chúng tự tạo ra, hay đúng hơn đều do tự ngã hư ngụy tạo ra.
Không chỉ hình tướng tâm lý mà cả hình tướng thể xác – tức là cơ thể – của bạn cũng trở nên khắc nghiệt và cứng nhắc do thái độ phản kháng. Ngay một hòn đá cũng có ý thức ở dạng sơ đẳng; bằng không, nó sẽ không hiện hữu, các nguyên tử và phân tử của nó sẽ phát tán. Tiếp tục sống với gánh nặng khốn khổ này để làm gì? Tại sao tôi cứ phải lao vào cuộc đấu tranh không phút ngơi nghỉ này cơ chứ? Tôi cảm thấy tận đáy lòng mình sự chờ mong bị hủy diệt, để không còn phải tồn tại nữa, giờ đây còn mạnh mẽ hơn cả bản năng muốn tiếp tục sống.
Những cái quầng khác thì giống như con quái thú xấu xa và hay phá hoại, đúng là một con ác quỷ. Tôi có thể hiểu điều đó. Trong trường hợp đầu, nó thị hiện dưới dạng sự bất an và thường xuyên cảm thấy mình không xứng đáng hay chưa đủ tốt.
Trong chừng mực nào đó, tập sách này trình bày phần cốt yếu công việc tôi đã làm trong suốt 10 năm qua với những cá nhân và các nhóm người truy cầu chân lý ở quanh tôi. Nó đã thu mình không vận hành thông sướng nữa, mà xoay lại chống đối với sự sống, giống như con thú ra sức ăn ngấu nghiến chiếc đuôi của chính nó vậy. Ta là sự sống vĩnh hằng.
Phải chăng bạn đã chọn bất hạnh? Nếu bạn không chọn nó, vậy thì nó phát sinh ra sao? Mục đích của nó là gì? Ai đang giữ cho nó sống đây? Bạn nói rằng bạn biết rõ cảm giác bất hạnh, các tình cảm không vui của mình, nhưng sự thật là bạn bị đồng hóa với chúng, và giữ cho tiến trình ấy tồn tại thông qua tình trạng cưỡng bách suy nghĩ. Khi các tự ngã hư ngụy đến với nhau, dù trong quan hệ cá nhân, trong các tổ chức, hay trong các định chế xã hội, thì sớm muộn gì các “điều xấu” cũng xảy ra: bi kịch, loại này hay loại kia cũng sẽ xuất hiện dưới hình thức xung đột, rắc rối, tranh giành quyền lực, bạo hành về tình cảm hay thể xác, và vân vân. Chẳng hạn, ngay cả một việc dường như vụn vặt và “bình thường” như nhu cầu buộc phải giành cho được lẽ phải trong một cuộc tranh cãi và khiến cho kẻ khác phạm sai trái phải rơi vào thế hạ phong – tức là bênh vực định kiến mà bạn đồng hóa với nó – cũng là do sợ chết đấy.
Cho nên khi lắng nghe một ý nghĩ, bạn nhận biết không chỉ ý nghĩ đó mà còn nhận biết bản thân bạn như là chứng nhân của ý nghĩ đó. Bạn cũng không cần phải lệ thuộc vào một vị thần hay một đạo sư, ngoại trừ trong thời gian chuyển tiếp, khi bạn đang học hỏi ý nghĩa và thực hành sự hiện trú. Sự vô minh tạo ra cái quầng chứa nhóm đau khổ; còn ý thức chuyển hóa nó thành trí tuệ.
Tình hình này không cần phải kéo dài, chỉ chừng vài giây là được. Chẳng có gì siêu nhiên trong định nghĩa đó, phải thế không? Dĩ nhiên, là một định nghĩa nên nó bất toàn. Giá như vị thầy của bạn là một hóa thân của Thiên Chúa, vậy thì bạn là ai? Bất cứ một loại người độc đáo nào cũng đều là đồng hóa với hình tướng, và đồng hóa với hình tướng có nghĩa là tự ngã hư ngụy, cho dù nó được hóa trang khéo léo đến mức nào cũng chẳng quan hệ gì.
Sự thật là tâm điểm này ở bên ngoài bạn, do đó bạn vẫn nhận thức về cái tôi căn cứ vào hình tướng bên ngoài bạn, nhưng dường như thoạt đầu hình tướng này cũng chẳng thành vấn đề. Tìm hiểu quá khứ và do đó hiểu rõ lý do khiến cho chúng ta làm một số việc, phản ứng theo một số cách, hay tại sao chúng ta bất thức tạo ra loại bi kịch, các khuôn mẫu đặc biệt trong các mối quan hệ của mình, và vân vân, chẳng phải là hữu ích đó sao? Bao lâu một hoàn cảnh hay điều kiện được tâm trí bạn phán xét là “tốt”, cho dù nó là một mối quan hệ, một tài sản, một địa vị xã hội, một địa điểm, hay thân xác của bạn, thì bấy lâu tâm trí bạn vẫn còn bám lấy nó và đồng hóa với nó.
Hầu hết mọi người đều chất chứa quá nhiều phản kháng, quá nhiều sợ hãi, quá nhiều gắn bó với kinh nghiệm giác quan, quá nhiều đồng hóa với thế giới thị hiện này. Như vậy, chúng không có đối cực. Hơn thế nữa, nếu bạn không ngừng biến cái Bây giờ thành phương tiện để đạt tới cứu cánh trong tương lai, thì bạn cũng sẽ biến những người mình sẽ biến những người mình gặp phải hay có quan hệ thành phương tiện giống như thế.
Bạn đã từng ngước lên ngắm nhìn khoảng không gian vô hạn vào một đêm trong trẻo, rồi bỗng nhiên lòng tràn đầy kính sở bởi sự tĩnh lặng tuyệt đối và cái mênh mông không thể tưởng tượng được của nó chưa? Bạn đã lắng nghe, thực sự lắng nghe âm thanh của dòng suối róc rách trong rừng chưa? Hay tiếng hót líu lo của con chim sáo vào lúc chạng vạng tối của một chiều hè vắng lặng? Muốn có được những cảm nhận như vậy, tâm trí phải thật tĩnh lặng. Hậu quả là, chủ thể quan sát – tức là ý thức thuần túy vượt ra khỏi hình tướng – trở nên mạnh mẽ hơn, và các định thức ràng buộc của tâm trí bị suy yếu đi. Sự phản kháng sẽ ngưng dứt nếu như bạn soi rọi nó dưới ánh sáng của ý thức.