Sáng hôm sau, tôi vào hãng, viên đô đốc Nhật đã ngồi đó, miệng ngậm điếu thuốc. Không, câu kinh đó chỉ cầu xin được cơm ăn cho đủ từng ngày mà thôi. Nó là kết tinh những lịch duyệt của cả nhân loại, cha truyền con nối biết bao nhiêu đời.
Để kết luận, tôi muốn chép lại câu của bác sĩ Alexis Carrel mà bạn đã đọc ở đầu chương: "Những nhà kinh doanh không biết thắng ưu sầu sẽ chết sớm". Người bị mạt sát không là Hitler mà là Thomas Jefferson [32]. Sau một ngày vặn ốc và trải đá trên đường rầy, ông mệt tới nỗi ngủ gục trong bữa ăn.
Bà cho tôi hay rằng trước mỗi buổi dạ hội chính thức, trước mọi cuộc hội nghị, bà ngồi nhắm mắt ở ghế bành để dưỡng tâm thần trong hai mươi phút. Và sự ấy vô cùng quan trọng đối với tôi. Ta phân phát hạnh phúc tức là nhận được hạnh phúc vậy.
Hồi 30 tuổi, tôi quyết chuyên viết tiểu thuyết. Dostoievsky và Tolstoi cũng vậy, nếu đời sống của hai ông không đầy rẫy những đau thương, chưa chắc những tác phẩm tuyệt diệu của hai ông đã ra đời. Chính nó đã gây ra nhiều sự đau khổ hơn bất cứ trận chiến tranh hay bệnh thiên thời nào trong lịch sử trái đất này.
Một ngày mùa đông, bà đi trên đường, trượt chân té trên giá và nằm bất tỉnh trên vỉa hè. Áp lực đó không chịu nổi, phải xả bớt đi mới được. Đóng chặt tương lai cũng như đóng chặt dĩ vãng lại.
Có thể rằng ta chẳng đủ nghị lực để đàn áp những thói thường của con người, để có thể yêu kẻ thù của ta. Những người sợ sệt nối đuôi nhau hàng giờ tại nhà thương, sở Chữa lửa, sở Công an và cả trong những xí nghiệp để được chủng đậu. Bạn phải cố gắng vì hai lẽ: một là ít ra bạn còn có cơ thành công, hai là dù thất bại đi chăng nữa, sự cố gắng của bạn để chuyển bại thành thắng đã bắt bạn nhìn thẳng vào tương lai mà quên đi dĩ vãng.
Những nhà nghiên cứu ít khi bị bệnh thần kinh suy nhược. Như trường hợp của ông già John Brown bị xử giao vì xâm chiếm công xưởng ở Harpes Ferry và hô hào bọn nô lệ nổi loạn. Ông này là giáo sư dạy về thần học ở Đại học đường Edingburgh được nổi danh nhất.
Bà là một tiểu thuyết gia, nhưng không có truyện trinh thám nào bà viết hay bằng nửa câu chuyện thiệt xảy ra, ngày quân đội Nhật Bản tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng. Lời đó khôn, phải chăng bạn? Bạn và tôi cứ cằn nhằn về lòng bạc bẽo của loài người, nhưng lỗi về ai? Lỗi ở bản tính con người hay lỗi ở ta ngu muội, không hiểu biết bản tính đó? Thôi, đừng mong gì người ta báo ơn mình hết. Như ông toà Joseph Sabath ở Chicago, một người đã rán điều giải trên 40 ngàn vụ ly hôn, tuyên bố: "Phần nhiều những cặp vợ chồng xin ly dị đều do chuyện lặt vặt hết"; và ông F.
Hồi bà đến dự buổi học đầu, bà yên trí là bà bị đâu thận và có những lúc tim đau khó hiểu. Cho nên tôi không dám trốn. Tôi không cần gì hết.
Ông Charles Kettering cũng ở trong tình trạng đó khi ông bắt đầu chế một thứ máy cho xe hơi tự động, khỏi cần quay. Còn những người đọc đến thì phần đông cũng coi là câu chuyện phiếm hay khôi hài, chẳng có gì là thâm độc. Mãi sau cùng tôi mới thấy lời Santayana là minh triết: "Người đời sinh ra không phải hiểu đời sống, mà để sống".